Kültürel Miras ve Koruma: Kim İçin? Ne İçin?'de Asu Aksoy ve Burçin Altınsay, Ayasofya Bilim Kurulu’nda görev yapan İnşaat Mühendisi Mehmet Selim Ökten ile kamuoyunda tartışmalara sebep olan Ayasofya’nın içine yerleştirilen büyük çelik ayakların ve bunların üzerinde kurulan platformun neden gerekli görüldüğünü, bu uygulamalarla neyin hedeflendiğini ve Ayasofya’nın deprem güvenliğini sağlamaya yönelik bir restorasyon programının hazırlanıp hazırlanmadığını konuşuyorlar.
Geçtiğimiz günlerde Dünya Mirası Ayasofya’nın içine girmiş ağır tonajlı kamyonların ve çelik ekipmanların fotoğrafları kamuoyunda büyük bir tartışma yarattı. Görüntüler gerçekten çarpıcıydı. Ardından Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy tarafından bu araçların ve kurulacak olan çelik konstrüksiyonun yükünü kaldıracak özel bir platformun mekanın zeminine yerleştirildiği, dolayısıyla bu araçların yapıya ya da zemine zarar vermesinin söz konusu olmadığı açıklandı. Bu vesilesiyle Bakan Mehmet Nuri Ersoy’un ifadeleriyle Ayasofya’da 'Mimar Sinan'dan bu yana gerçekleştirilen en geniş çaplı restorasyon süreci'nin başlatıldığını öğrendik. 2023’te temelleri atılan bu süreçte bugün minarelerin ve kubbenin restorasyonuna odaklanıldığını anlatan Ersoy, öncelikli konunun deprem güvenliği olduğunu vurguladı. Bu kapsamda Bakan Ersoy’un açıklamalarından ana kubbede geniş çaplı bir çalışmanın başlayacağını öğreniyoruz.
Kamuoyunda tartışmalar sürerken, biz de uygulamalara temel oluşturan kararları alan Bilim Kurulu’na bu konuyu sormak istedik ve en açık bilgileri bu şekilde alabileceğimizi düşündük. Konuğumuz Ayasofya Bilim Kurulu’nda görev yapan İnşaat Mühendisi Mehmet Selim Ökten'e bu uygulamalar için kararları nasıl oluşturduklarını ve teknik olarak gerekçelerini soruyor; çeride böylesine büyük çelik ayakları ve üzerine bir platformu neden kurmak gerektiğini, bu karara varmadan önce kısmi ve belki daha hafif iskelelerle çalışma ve daha az yük getirecek vinçlerin kullanılması değerlendirilip değerlendirilmediğini ve ayrıca Ayasofya'nın deprem güvenliğini sağlamaya yönelik bir restorasyon programının hazırlanıp hazırlanmadığını ele alıyoruz.
Ayasofya gibi bir yapının deprem güvenliği odağından ele alınması meselesi kuşkusuz uluslararası bilim ve koruma camiasını da yakından ilgilendirecek bir konu. Ayasofya'nın UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer aldığını da düşünecek olursak, bu çalışmalara uluslararası bilim dünyasının ve UNESCO, ICOMOS gibi koruma, danışma kurullarının da katılımını sağlamak önemli. Ayrıca yapılması planlanan gerek güçlendirme için, gerek diğer restorasyon müdahaleleri için bir program var ise onun ve alınan kararların kamuoyu ile paylaşılması ve bilgilendirmelerin yapılması sürecin bir öğrenme, düşünce geliştirme ve yenilikçi bakış açılarını tartışabilme gibi kapasiteleri geliştirme süreci olarak yaşanması açısından da kritik. Bu konularda Bilim Kurulu'nun bir önerisinin olup olmadığını sorusunun cevabını da yine Mehmet Selim Ökten'den öğreniyoruz.
